Εκ μέρους των διοργανωτών έκανε την εισαγωγή η Ελένη Παγκαλιά, δημοσιογράφος και συγγραφέας, ασχολείται με το χοροθέατρο και την φωτογραφία και είναι μέλος της οργανωτικής ομάδας του MedPhoto Festival. Η κ Παγκαλιά έθεσε τα βασικά ζητήματα προς τους ομιλητές όπως έχουν προκύψει από τα περιβαλλοντικά κινήματα, όπως η οικοκτονία, η πράσινη ανάπτυξη, η αποανάπτυξη, η εξορυκτική οικονομία κ.ά. Εξήγησε ότι η διασταύρωση της σύγχρονης τέχνης με την έρευνα και τη θεωρία έχει φέρει στο προσκήνιο πτυχές που κάνουν ορατό το τι σημαίνει όλη αυτή η συνθήκη σε εργασιακό, κοινωνικό, οικολογικό επίπεδο. Και έθεσε τοι ερώτημα, πού συναντιούνται ο δρόμος της κοινωνικής και πολιτικής δράσης με αυτόν τής τέχνης και της αισθητικής; Το ζητούμενο είναι να υπάρξουν απαντήσεις αλλά και να συγκροτηθεί ένας διαφορετικός λόγος απέναντι στην ηγεμονική αφήγηση.
Ο Αριστείδης Παπαδάκης, μέλος της Πρωτοβουλίας Κρήτης ενάντια στις εξορύξεις υδρογονανθράκων και πρόεδρος του ΔΣ της Οικολογικής Παρέμβασης Ηρακλείου μίλησε με θέμα «Ελληνική Τάφρος και Ήπειρος: hot spot βιοποικιλότητας ή οικόπεδα εξόρυξης;». Αρχικά σχολίασε ότι η αποανάπτυξη - ή καλύτερα η απομεγέθυνση, όπως είναι ο ακριβέστερος όρος - είναι βασικό συστατικό των πιο αποτελεσματικών απαντήσεων στα προβλήματα της κλιματικής κρίσης και της απώλειας της βιοποικιλότητας, στοιχεία της οποία υπάρχουν ακόμα και στην μετριοπαθή ατζέντα του ΟΗΕ. Παρουσίασε τους σοβαρούς κινδύνους από πρόγραμμα έρευνας και εξορύξεων υδρογονανθράκων που βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα μας. Ξεκίνησε από την Ήπειρο, μια από τις πιο καθαρές περιφέρειες της Ευρώπης με σπουδαία πλεονεκτήματα για τοπική ευημερία η οποία απειλείται να μετατραπεί σε ένα από τα χιλιάδες γνώριμα τοπία εξόρυξης υδρογονανθράκων στον πλανήτη με τα σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης της υγείας ανθρώπων και περιβάλλοντος. Έπειτα παρουσίασε την περίπτωση της Ελληνικής Τάφρου, έναν εντυπωσιακό υποθαλάσσιο σχηματισμό που εκτείνεται από το Ιόνιο, τα νότια της Κρήτης μέχρι τη Ρόδο, οικότοπος παγκόσμιας οικολογικής αξίας για τα θαλάσσια θηλαστικά, τον οποίο το ελληνικό κράτος, αντί να τον προστατέψει τον έχει παραχωρήσει σε πετρελαϊκές εταιρείες. Τέλος, ενημέρωσε για το αίτημα της Πανελλαδικής Συνέλευσης για την Προστασία της Ελληνικής Τάφρου, να γίνει πράξη η προστασία της Ελληνικής Τάφρου σύμφωνα με τις διεθνείς συμβάσεις και να ακυρωθούν άμεσα τα προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή.
Η Ελεάνα Καζίλα, βιολόγος-περιβαλλοντολόγος μίλησε με θέμα «Διαχρονικά “πράσινα” παράδοξα. Η σύγκρουση μεταξύ πράσινης ανάπτυξης και βιοποικιλότητας». Ξεκίνησε με την ιστορία του eco-criticism, δηλαδή ποια ήταν τα ιστορικά βήματα όπως ερμηνεύονται από την πολιτική οικολογία, από την κριτική των περιβαλλοντικών κινημάτων του '70 προς το τρέχον οικονομικό μοντέλο της εποχής, προς την αειφορική ανάπτυξη, μετά προς την αειφορία και τέλος στον πράσινο καπιταλισμό. Μια ιστορία «αφοπλισμού» αν όχι αποστείρωσης του περιβαλλοντικού κινήματος που βασίστηκε στον επαναπροσδιορισμό και την ιδιοποίηση εννοιών και διεκδικήσεων του eco-criticism. Αυτή η ιστορία εξηγεί πολλές από τις αντιφάσεις που βλέπουμε σήμερα κατά τη διάρκεια της πράσινης μετάβασης. Για παράδειγμα, οι ΑΠΕ προωθούνται παράλληλα με τις εξορύξεις υδρογονανθράκων, περιβαλλοντολόγοι και περιβαλλοντικό κίνημα είναι ενάντια σε εγκαταστάσεις ΑΠΕ ενώ η ανάπτυξη των ΑΠΕ σημαίνει συχνά υποβάθμιση της βιοποικιλότητας. Τα παραδείγματα στα οποία αναφέρθηκε ήταν κυρίως από την Ελλάδα, εξηγώντας έτσι αδρά το πλαίσιο στο οποίο βρισκόμαστε τώρα, σε επιστημονικό και πολιτικό επίπεδο και των τοπικών αγώνων.
Κατόπιν, ο Γιώργος Σμπώκος, Δ.Ν. Δημοσίου Δικαίου, υπεύθυνος Επιτροπής Περιβάλλοντος ΔΣΗ μίλησε με θέμα «Η σύγχρονη αρχιτεκτονική τής πολιτικής δράσης και η σημασία τού αναρχικού χαρακτήρα τής τέχνης». Αρχικά έκανε την υπόθεση ότι η αντίσταση σήμερα στη Δύση δεν έχει απτό στόχο/ δεν είναι ηρωική και/ δεν σημαίνει απαραίτητα επιτυχία, για να πει μετά ότι, ο σύγχρονος επαναστατημένος άνθρωπος πρέπει να αποδεσμευτεί από την προσδοκία του αποτελέσματος προκειμένου να μη νιώσει ματαίωση. Στη συνέχεια, περιέγραψε τον αναρχικό χαρακτήρα της τέχνης ως δυναμική μετασχηματισμού, ανανοηματοδότησης και αποαποικιοποίησης του φαντασιακού. Κατέληξε ότι οι δύο αυτές εκφάνσεις ανθρώπινης δραστηριότητας, η πολιτική δράση και η τέχνη έχουν ένα κοινό: είναι οι μόνες ικανές να αμφισβητήσουν το διαχρονικό δόγμα της εξουσίας, το οποίο είναι, α) πως ο άνθρωπος δεν μπορεί να οργανωθεί αυτόνομα λόγω της βίαιης φύσης του, και ότι β) η ετερονομία είναι απαραίτητη για να εξασφαλίσει την ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων.
Στο τέλος της εκδήλωσης, η Πηνελόπη Θωμαΐδη, φωτογράφος ντοκιμαντέρ και ερευνήτρια παρουσίασε τη δουλειά της «Under Pressure» μι φωτογραφική και δημοσιογραφικής έρευνα για την ιστορία των υδρογονανθράκων στην Ελλάδα και την Αλβανία. Τι κληρονομιά αφήνουν 100 χρόνια εξόρυξης πετρελαίου στην Αλβανία; Ποιες είναι οι εξελίξεις στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια; Συνδυάζοντας φωτογραφία, αρχειακό υλικό και κείμενο, η έρευνα παρουσιάζεται με τη μορφή μιας τυπωμένης εφημερίδας και μας προσκαλεί να παρατηρήσουμε το παρελθόν και το παρόν των 2 χωρών, αλλά και να προσπαθήσουμε να φανταστούμε το μέλλον αυτών των υπό́ ανάπτυξη περιοχών στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια εποχή́ που οροί όπως κλιματική́ αλλαγή́ και ενεργειακή́ μετάβαση καταλαμβάνουν ολοένα και μεγαλύτερο χώρο στον δημόσιο διάλογο.
Επίκεντρο του φεστιβάλ αποτελεί η διεθνής έκθεση φωτογραφίας «Critical Archives VI: We Can’t Breathe». Τα έργα, φωτογραφικές σειρές, ντοκιμαντέρ και ερευνητικές εργασίες, αναδεικνύουν έννοιες και ζητήματα όπως η οικοκτονία, η κλιματική δικαιοσύνη, η χρηματιστηριοποίηση της ενέργειας, η δυσανάλογη επιβάρυνση του Παγκόσμιου Νότου, η αποικιοκρατική αντίληψη της Δύσης, η εργασιακή εκμετάλλευση, το προσφυγικό ζήτημα και οι πατριαρχικοί και ρατσιστικοί μηχανισμοί ελέγχου. «Σημείο φυγής» της αφήγησης αποτελεί η χαρτογράφηση εναλλακτικών προσεγγίσεων της σχέσης τού ανθρώπου με το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον, μέσα από το πρίσμα τής πολιτικής οικολογίας, του οικοφεμινισμού και της αποανάπτυξης. Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες/ιδες: Ursula Biemann, Πέτρος Γιαννακούρης, Μαρίνα Γιώτη, Βαγγέλης Δασκαλάκης, Μιχαηλάγγελος Βλάσσης-Ζιάκας, Sophie Gerrard, Πηνελόπη Θωμαΐδη, Κώστας Καψιάνης, Νίκος Μάρκου, Γιώρ-γος Μουτάφης, Cristina de Middel & Bruno Morais, Oliver Ressler, Zied Ben Romdhane, Jonas Staal, Ian Teh. Στην έκθεση παρουσιάζονται επίσης βιβλία των Makeda Best, Matt Dunne, Mitch Epstein, Stuart Franklin και Fazal Sheikh.
Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι τις 29 Μαρτίου 2024.